Bài dưới đây đã viết vào tháng tám năm ngoái, ngày được tin nhà thơ A Khuê mất, nay post lại có chỉnh sửa và thêm hình ảnh, như một nén tâm nhang nhớ về anh nhân ngày giỗ đầu của anh. Như một chén rượu. Để say, để hát: Về đây nghe em, về đây mặc áo the đi guốc mộc...
...
Có lần đọc báo Lao Động, thấy Cao Hùng có viết một bài nhỏ về nhà thơ chăn bò A Khuê, tác giả của bài thơ nổi tiếng “về đây nghe em” mà nhạc sĩ Trần Quang Lộc khi phổ nhạc và công bố đã “quên” đề danh, đang sống nghèo đói và khốn khổ trong một túp lều trên vùng núi, đâu xứ Đồng Xoài, Bù Đăng, ngắc ngoải với căn bện tim quái ác. Nghe thương quá, cũng là người làm thơ nên cầm lòng không đặng. Ngay buổi chiều hôm ấy xin ứng lương xong rủ hai người nữa ngược xe lên núi quyết tìm thăm A Khuê.
Lọ dọ vừa đi vừa tìm đường hơn trăm cây số, cuối cùng cũng đến túp lều trên đỉnh đồi hoang mà Cao Hùng đã tả trong bài báo, qua Đồng Xoài chừng hơn cây số. Trước khi vào mấy anh em ghé chợ mua mấy thùng quà, chủ yếu là nhu yếu phẩm, một chút gọi là…
Thiệt tình, nó đúng nghĩa là một túp lều, chắp vá và rách nát, chỉ cần nhìn vào người ta cũng dễ dàng nhận ra mức độ khốn khổ của những người cư ngụ. Một tú lều nhỏ chừng hai mươi mét vuông, chỗ ở cho một gia đình có gần chục con người, chỗ ở của một nhà thơ với bài thơ bất hủ mà bao thế hệ đã ngân nga: “về đây nghe em…”
Thiệt tình, nó đúng nghĩa là một túp lều, chắp vá và rách nát, chỉ cần nhìn vào người ta cũng dễ dàng nhận ra mức độ khốn khổ của những người cư ngụ. Một tú lều nhỏ chừng hai mươi mét vuông, chỗ ở cho một gia đình có gần chục con người, chỗ ở của một nhà thơ với bài thơ bất hủ mà bao thế hệ đã ngân nga: “về đây nghe em…”
Nhà thơ và vợ đi bán chuối chiên chưa về, chung quanh là một đám trẻ nheo nhóc mà đứa nào cũng nhận là con của A Khuê, trời, thì ra nhà thơ có 8 con. Đợi một lát thì chị có chị vợ tất tả quang ghánh trở về, lại hay nhà thơ đang uống rượu ở Bù Đăng, anh em lại kéo nhau đi, đến chợ Bù Đăng tìm thấy quán rượu vào uống chung.
Nhà thơ đang ngồi với một người, tạm gọi nhạc sĩ vườn, tên Thạch. Anh này làm thợ sửa TV trên đỉnh đèo, sống một mình, lâu lâu chữa một cái TV trắng đen, thường là do sét đánh. Rượu mới chớm quen nên còn khách sáo, chủ yếu lời qua tiếng lại thăm nom nhau. Chưa vui. Uống xong lại ngất ngưỡng quay về ngọn đồi nơi có túp lều của A Khuê, trên đường ghé nhà nhạc sĩ vườn lấy theo cây đàn, nghe nói tiếng ấm lắm.
Mua thêm vài lít rượu, một ít món nhắm, đêm đó, bên túp lều, trên ngọn đồi sương trắng phủ, quanh ngọn lửa ấm áp của cây đèn dầu, chúng tôi cùng hát, cùng đọc thơ. A Khuê đọc vài bài trong tập “Lùa bò trong sương”, một vài bài trước đó và một vài bài sau đó, A Khuê hát nhạc của mình, bài nào cũng dự cảm về sự ra đi…Rồi anh kể chuyện mình, chuyện đời anh lưu lạc khắp nơi, làm đủ mọi nghề, tìm đủ mọi cách vượt qua căn bệnh quái ác, để sống, để yêu, để hát và để làm thơ…Chuyện anh dài lắm, chỉ biết rằng anh là người hiền lành, hiền lành đến nỗi thua thiệt…Tiếng đàn anh chìm trong sương trắng quanh đồi, giọng anh khàn khàn, trầm lắng lắm. Như sương
Mua thêm vài lít rượu, một ít món nhắm, đêm đó, bên túp lều, trên ngọn đồi sương trắng phủ, quanh ngọn lửa ấm áp của cây đèn dầu, chúng tôi cùng hát, cùng đọc thơ. A Khuê đọc vài bài trong tập “Lùa bò trong sương”, một vài bài trước đó và một vài bài sau đó, A Khuê hát nhạc của mình, bài nào cũng dự cảm về sự ra đi…Rồi anh kể chuyện mình, chuyện đời anh lưu lạc khắp nơi, làm đủ mọi nghề, tìm đủ mọi cách vượt qua căn bệnh quái ác, để sống, để yêu, để hát và để làm thơ…Chuyện anh dài lắm, chỉ biết rằng anh là người hiền lành, hiền lành đến nỗi thua thiệt…Tiếng đàn anh chìm trong sương trắng quanh đồi, giọng anh khàn khàn, trầm lắng lắm. Như sương
Nhạc sĩ vườn hát một bài do anh viết, mà theo tôi, nếu chỉ đem riêng bài này ra xét thì tôi tin là nó hay hơn đứt bất cứ bài nào của hơn 80% số hội viên chính thức của hội nhạc sĩ Việt Nam, bài hát có tên: Trả Chúa Cho Em. Mãi sau, trong cơn say, anh mới kể, anh vốn quen một cô gái có Đạo ở quê, hai người chuẩn bị cưới nên anh phải đi học giáo lý, phải vào Đạo. Anh học tốt lắm, còn được nhận vào hát Thánh Ca trong nhà thờ. Vậy rồi chuyện không thành, theo anh là do chuyện giàu nghèo, ép gả gì đó, chia tay kiểu kinh điển bolero. Anh buồn bỏ xứ đi, viết bài “Trả Chúa cho em”, đại khái có câu ”vì yêu em nên anh kính Chúa, mất em rồi trả Chúa cho em”, mà đêm đó, trong ánh lửa bập bùng, dáng anh gầy ôm cây guitare hát lên trên đồi vắng, đầy sương… sao mà hay quá, hay não nùng.
Chúng tôi ngồi suốt đêm trên đỉnh đồi ấy, chung quanh đầy cỏ tranh, lộng gió và sương ướt đầm vai áo. Chúng tôi hát, đọc thơ và uống rượu. Ở dưới chân đồi là cuộc đời. Ở dưới chân đồi là con người.
Sáng về viết bài: “Đi thăm một nhà thơ”, viết tặng A Khuê thôi, không đăng.
Đi thăm một nhà thơ
Đầy cỏ tranh
Đầy trăng và sao
Đầy những câu thơ tiện nghi bày biện trên đồi
Anh ngồi hát giọng khàn gió núi
Phía dưới kia là trần gian. Đầy bụi
Tiếng guitare rơi vào đêm như sương
Không có hoa cho anh dọc những con đường
Chỉ có bạn bè và dăm ba nốt nhạc
Nốt nào cũng trầm buồn, thao thức
Ai biết ngày nao cây cải về trời
Hát đi anh. Lời viễn ca cho tôi
Theo dấu những câu thơ đến tìm anh trên đồi
Để rũ tóc trong sương nhìn anh qua chén rượu
Mong một ngày như sông
Thiên thu trôi
Phía sau tài hoa là lầm lũi cuộc người
Tiền như lá bay đầy hiên thu vắng
Quà của anh là đồi cao, một đêm trăng lành lặn
Còn mấy cuộc thơ cuộc nhạc chưa tàn
Đi thăm một nhà thơ
Đầy cỏ tranh
Đầy trăng và sao
Đầy những câu thơ tiện nghi bày biện trên đồi
Anh ngồi hát giọng khàn gió núi
Phía dưới kia là trần gian. Đầy bụi
Tiếng guitare rơi vào đêm như sương
Không có hoa cho anh dọc những con đường
Chỉ có bạn bè và dăm ba nốt nhạc
Nốt nào cũng trầm buồn, thao thức
Ai biết ngày nao cây cải về trời
Hát đi anh. Lời viễn ca cho tôi
Theo dấu những câu thơ đến tìm anh trên đồi
Để rũ tóc trong sương nhìn anh qua chén rượu
Mong một ngày như sông
Thiên thu trôi
Phía sau tài hoa là lầm lũi cuộc người
Tiền như lá bay đầy hiên thu vắng
Quà của anh là đồi cao, một đêm trăng lành lặn
Còn mấy cuộc thơ cuộc nhạc chưa tàn
(28/02/2000)
Xem thêm:
