...
1.
Võ Sư Bình Hổ, thầy tôi, sanh thời có một câu nói bất hủ: “trên đầu để thờ ông bà”. Mỗi lần dạy võ là ông lập đi lập lại câu đó, ông luôn dạy học trò các thế võ để đỡ hoặc né nếu bị tấn công vào đầu, một số thế đỡ, theo tôi, là do ông tự nghĩ ra. Ông bắt các học trò tập thật thuần thục để chắc rằng khi tham đấu, bạn phải bảo vệ được phần đầu của mình, vì “trên đầu để thờ ông bà”. Ông cũng đặc biệt lưu ý các học trò tuyệt đối không đánh vào phía trên đầu đối phương, vì “trên đầu người ta cũng để thờ ông bà”.
2.
Tôi có tham gia lễ tang các chiến sĩ hy sinh trong trận hải chiến bảo vệ Trường Sa năm 1988. Tôi nhớ hôm ấy là Chủ Nhật, chúng tôi được chọn từ nhiều học sinh để đại diện tham dự buổi lễ tang tổ chức long trọng tại quảng trường 2-4, thành phố Nha Trang. Tôi cùng với rất nhiều bạn được vinh dự cầm tấm bìa có in ảnh và tên, tuổi, quê quán của các liệt sĩ. Tôi cầm tấm bìa ghi tên một chiến sĩ hải quân, bây giờ tôi chịu không thể nhớ tên anh, chỉ nhớ cấp bậc là Thiếu Úy và anh hy sinh trong lúc quyết tử để bảo vệ một cây cột cờ trên đảo. Tôi đã khóc trong buổi lễ tang hôm ấy và đã thề sẽ nhất quyết gia nhập quân đội để báo thù cho anh. Năm 18 tuổi, tôi ghi danh vào quân đội, tôi được bố trí ngay vào lực lượng biên phòng, tiếc là vì sức khỏe kém do bị bệnh ở phổi, tôi bị loại tại quân trường Cam Ranh.
3.
Một lần nọ, theo mấy người bạn câu đi rê cá Lóc ở Long An, đến một nơi khá xa, từ Tân An phải chạy ngoằn ngèo trong ruộng chừng hơn 40km nữa mới đến nơi, đó là một ngã ba sông có một con kinh thủy lợi dẫn nước vô ruộng, theo tôi nó là một nhánh nhỏ của sông Vàm Cỏ. Vì không giỏi câu rê, bị vướng lưỡi, chết nhái hoài nên tôi chạy xe máy theo bờ kinh ra sông để câu cá sông. Ngay ngã ba sông có một anh bị cụt một chân đang ngồi câu, tôi tới xin câu cạnh anh, tạm gọi là anh Cụt.
Tôi câu mãi, thử thay đủ loại mồi mà chẳng được con gì, anh Cụt kia cũng chẳng may mắn hơn. Tôi tới mời anh điếu thuốc, định bụng làm quen và hỏi thăm anh chuyện cá mú, mồi màng thế nào, anh nói, ở thành phố xuống câu hả, tôi ừ, có gì anh chỉ giáo. Anh rít một hơi thuốc rồi chỉ tay xuống một cái lối mòn cặp sát bờ sông, đưa tôi mấy cây nhang, anh nói: xuống đó thắp nhang đi rồi câu, ở mộ nghĩa quân.
Tôi lọ mọ lần theo lối mòn đi một đỗi thì gặp một tảng đá lớn, quá lớn để làm tấm bia mộ, ở trên có khắc chữ hơi nguệch ngoạc: “Mộ 7 nghĩa quân”,. ở dưới có mấy chữ viết bằng sơn đỏ: “đã cải táng về NTLS LA”. Tôi thắp mấy cây nhang rồi lại quay lại chỗ anh Cụt. Tôi nói là người ta đã cải táng mấy nghĩa quân về NTLS LA rồi mà anh, anh nói, tui hổng biết, mấy nghĩa quân này hồi xưa bị Pháp chặt đầu nên linh thiêng lắm, tui câu ở đây chưa bao giờ mấy ổng để tui lốc (không có cá) hết. Tôi hơi bán tín bán nghi, lúc này đã chiều rồi mà trong giỏ cá của anh Cụt cũng đâu có con nào?!
Trời bắt đầu kéo mây, tôi cuốn cần. Lúc tôi chuẩn bị về thì anh Cụt dính cá, một con Nheo to và dài, tầm 4~5 ký, tôi giúp anh vớt cá, rộng cá vô giỏ. Anh cũng cuốn cần về theo, anh nói đợi về chung luôn, cho anh quá giang ra đường. Trước khi về, anh lấy nạng, lần xuống cái mộ nghĩa quân một lần nữa, “xuống cảm ơn mấy ổng, bữa nay trúng”, anh cười tươi.
4.
Tôi có kể chuyện uống rượu ở miền tây, trong đó tôi có ghi rằng: “trước hết, khi rót ly rượu đầu tiên, vị “chủ xị” thường hất ra đất, kêu bằng “mời thổ địa” . Mới đây, khi xuống miền tây dịp Tết, ngay bữa mùng Một, tôi vô trong vườn nhậu. Vị chủ xị hôm ấy (là thằng em họ bên vợ) cũng hắt ly rượu ra đất, nhưng nó không nói mời thổ địa, nó nói: “xin mời tiền nhân mở cõi”. Bữa đó tôi say túy lúy, hai ông anh họ ở trong quê mà lúc về chạy vỏ lãi còn đi lạc, không biết đường về. “Xin mời tiền nhân mở cõi”, ly rượu mời hay quá, tình nghĩa quá.
5.
Lễ Giỗ Quốc Tổ năm nay được nghỉ tới 3 ngày, tôi chưa biết làm gì vì Hà Văn đang ốm. Xin chúc mọi người có kỳ nghỉ vui vẻ, nếu có ăn nhậu, nhớ chừa một ly, để “mời tiền nhân mở cõi”.
6.
Cuộc sống, tôi luôn tin rằng, nếu mình có chút lòng với nguồn cội, với tiền nhân, nhất định con cháu sau này sẽ có lòng với mình.
