...
1.
1.
Hồi nhỏ, có lần tôi lạc vào một căn nhà bỏ hoang. Nói bỏ hoang cũng không hẳn, nhưng chủ nhà đã bỏ căn nhà cùng toàn bộ tài sản để đi nước ngoài tại thời điểm 1975, căn nhà do một ông già ở gần đó qua coi chừng giùm. Đó là một căn nhà có nhiều sách, tôi nhớ vậy, những cuốn sách được đóng bìa kiếng và xếp theo thư mục rất cẩn thận, hẳn chủ nhân của căn nhà phải là người yêu sách cực kỳ.
Có một câu chuyện tôi ngồi đọc từ một cuốn sách trong căn nhà ấy, trong một buổi chiều chập choạng, câu chuyện rất hay và rất cuốn hút, dù đối với một đứa trẻ lớp 2. Tôi nhớ mang máng, kể ra đây, bác nào sống ở miền Nam trước 75 có đọc truyện này rồi thì đính chính giùm, dù sao cũng đã 30 năm, tôi không thể nhớ chính xác được.
Chuyện kể về một đứa trẻ bị bỏ rơi ở bệnh viện, trong hồ sơ, chỗ tên của nó ghi là “vô thừa nhận”. Sau đó nó được chuyển đến một cô nhi viện và từ 3 chữ “vô thừa nhận” ấy, một bà Sơ đã đặt tên cho nó là Võ Thừa Nhân. Nhân là một cậu bé cô đơn, sống thiếu tình thương, và luôn bị đối xử tệ bạc. Nhân lớn lên trong sự oán hận cuộc đời, kể cả của chính mình. Sau đó Nhân đăng lính, được cầm súng và tha hồ bắn giết, Nhân đã có cơ hội để trút những oán hận cuộc đời lên các nạn nhân của mình. Chi tiết về những tội ác của Nhân được mô tả trong truyện đã ám ảnh tôi nhiều năm sau đó…
Câu chuyện kết thúc bằng cảnh Nhân bị một trái pháo (cũng của phe mình) tiện đứt hai chân và bị đồng đội bỏ mặc trong rừng. Chương cuối của câu chuyện chỉ dành để kể về nỗi thống khổ, cả về thể xác lẫn tinh thần, của Nhân trong khi nằm đau đớn chờ chết, là cái chết của Võ Thừa Nhân, hay “vô thừa nhận”.
2.
Không biết các bạn nhỏ xem Tom and Jerry thì các bạn thích nhân vật nào, tôi thì thích con mèo Tom, tôi luôn thương Tom, dù Tôm là hiện thân của nhân vật phản diện. Tôi cũng không thích nhân vật Tấm trong truyện Tấm Cám, dù cô Tấm là một nhân vật chính diện.
Có nhiều nhân vật phản diện trong lịch sử đã đi vào văn học nghệ thuật với nhiều thiện cảm của công chúng, điển hình là các nhân vật tướng cướp, một dạng Lương Sơn Bạc đó đây. Ở miền Nam ta, xa xa lục lâm thảo khấu thì có Đơn Hùng Tính, Bảy Viễn… gần gần cũng có Thái Salem, Bạch Hải Đường, Đại Cathay …
Các nhân vật kể trên đều là những người thật mà cuộc đời bất lương, gieo rắc cái ác, cướp của giết người, đã trở thành huyền thoại, chắc hẳn không ít người đã từng cảm thông, thậm chí là thương mến, ngưỡng mộ.
Cá nhân tôi, tôi thương một nhân vật phản diện cũng khá nổi tiếng, đó là Nguyễn Viết Lãm, hay Người Không Mang Họ trong một tiểu thuyết của Xuân Đức in năm 1983. Tôi từng mê hoặc bởi tuổi thơ nhiều bi kịch và bị hắt hủi, bởi cuộc đời trôi nổi giang hồ, bởi tâm hồn bất lương nhưng tràn đầy nghĩa khí và bởi mối tình đẹp và trái ngang với Khánh Hòa.
3.
Cái ác luôn đáng lên án. Cái ác luôn cần phải được nghiêm trị. Có thực thế không? Có phải lúc nào cũng đúng người, đúng tội không. Không, theo tôi là không hẳn. Bởi vì có những các ác mà mức độ tàn ác của nó đã đến mức không thể lý giải được động cơ, không thể lý giải bởi một con người bình thường trong một xã hội bình thường, có những cái ác mà đúng ra là tội ác của rất nhiều người chứ không riêng gì kẻ thủ ác, có thể kể 3 câu chuyện gần đây:
- Nỗi ân hận của bà mẹ đầu độc ba con
- Lá thư của ông bố trước khi tưới xăng đốt con
- Bi kịch của người đàn bà ném con xuống giếng
Trong những vụ án trên, theo tôi, tòa án chỉ xử được kẻ gây án, còn cái ác vẫn chưa bị nghiêm trị, chưa thật sự có công bằng cho những nạn nhân nhỏ nhoi và vô tội trong những tội ác ghê rợn này.
4.
Cái ác không hẳn là làm một việc ác hay gây ra một tội ác, đôi khi trong cuộc sống, chỉ cần thiếu một chút tình thương đã là tội ác. Nơi nào vắng tình thương, nơi đó cái ác sẽ bén rễ và sinh sôi. Bạn không thương một người, bạn đang gieo mầm cái ác...
